Thời kỳ kết thúc của mã hóa nguyên sinh

Một, thỏa hiệp với sự chuẩn hóa

Mã hóa tiền tệ đã từ nhóm nhỏ chuyển sang dòng chính như thế nào? Trong hơn mười năm qua, blockchain phi tập trung đã cung cấp cho thế giới một vùng đất trống về quy định. Mặc dù hệ thống thanh toán điện tử ngang hàng của Satoshi Nakamoto chưa hoàn toàn đạt được mục đích ban đầu, nhưng nó đã mở ra cánh cửa vào một thế giới song song. Trong mạng lưới Internet được tạo thành từ vô số nút này, các luật pháp truyền thống, chính phủ thậm chí là các ràng buộc xã hội và tôn giáo cũng khó có thể tác động.

Tự do ngoài sự quản lý là yếu tố then chốt thúc đẩy sự thành công của ngành này. Từ ICO ban đầu đến các biến thể sau này, cơn sốt DeFi do UNI khởi xướng, cho đến stablecoin siêu ứng dụng đang được chú ý hiện nay, tất cả đều được xây dựng trên nền tảng tự do này. Chính việc thoát khỏi những ràng buộc phức tạp của tài chính truyền thống đã tạo nên sự thịnh vượng của ngành mã hóa ngày nay.

Tuy nhiên, giống như thời kỳ khám phá đại dương lớn trở lại với những mô hình cũ sau khi thất bại trong việc khám phá những vùng đất mới, mã hóa gốc dường như cũng đã bước vào một bước ngoặt. Dù là từ khoảnh khắc phê duyệt ETF Bitcoin hay từ khi xảy ra một số sự kiện chính trị, ngành công nghiệp bắt đầu tìm kiếm sự tuân thủ, cố gắng lấp đầy khoảng trống của tài chính truyền thống. Stablecoin, RWA, thanh toán và các lĩnh vực khác dần trở thành hướng phát triển chính của ngành. Ngoài ra, việc phát hành tài sản thuần túy dường như trở thành chủ đề duy nhất trong các cuộc thảo luận hàng ngày, một bức tranh, một câu chuyện, một chuỗi mã có thể gây ra sự bàn tán sôi nổi.

Chúng ta đã đi đến bước này như thế nào? Trong các phân tích trước đây, tôi đã nhiều lần thảo luận về vấn đề này. Cuối cùng, tính đến thời điểm hiện tại, blockchain thiếu các phương tiện hiệu quả để ràng buộc hành vi của các thực thể đứng sau các địa chỉ khác nhau. Chúng ta chỉ có thể đảm bảo tính trung thực của các nút và tính không trung gian của DeFi. Nhưng ngoài điều đó, chúng ta không thể ngăn chặn bất kỳ điều gì có thể xảy ra trong "khu rừng tối tăm" này. Nhiều khái niệm từng rất hot đã đi vào suy tàn dường như trở thành một điều tất yếu. Dù là NFT, GameFi hay SocialFi, đều cực kỳ phụ thuộc vào các thực thể đứng sau dự án. Blockchain mặc dù có khả năng huy động vốn xuất sắc, nhưng ai sẽ ràng buộc những bên dự án này sử dụng hợp lý nguồn vốn và biến một ý tưởng thành một dự án thực sự khả thi?

Tầm nhìn không tài chính không thể đạt được chỉ bằng cách cải thiện hiệu suất cơ sở hạ tầng. Những điều mà ngay cả trên máy chủ tập trung cũng khó thực hiện, thì làm sao có thể mong đợi dễ dàng đạt được trên chuỗi? Chúng ta không thể thực hiện "bằng chứng công việc" đối với các dự án. Ngày nay, việc chịu khuất phục trước sự tuân thủ có thể là khởi đầu của một tương lai không tài chính, mặc dù nghe có vẻ mỉa mai, nhưng dường như không thể tránh khỏi.

Mã hóa tiền tệ đang trở thành một nhánh của tài chính truyền thống, quyền kiểm soát sổ cái này bắt đầu được nắm giữ bởi các tầng lớp trên. Sự đổi mới từ dưới lên ngày càng ít đi, cơ hội cũng đang bị thu hẹp liên tục. Chúng ta đang bước vào thời đại thống trị trên chuỗi.

Hai, sự tiến hóa của stablecoin

Thế nào là sự thống trị trên chuỗi? Tôi nghĩ có thể hiểu từ hai khía cạnh: một là sự phát triển của stablecoin, hai là sự tái diễn của mô hình internet truyền thống trong thế giới blockchain.

Đầu tiên, hãy nói về stablecoin. Hiện tại, thị trường chủ yếu là sự thống trị của stablecoin được neo vào tiền pháp định và một số loại stablecoin mới. Việc thông qua một luật quan trọng gần đây đã thu hút sự chú ý rộng rãi. Nội dung chính của dự luật này bao gồm:

• Đã định nghĩa rõ ràng khái niệm "stablecoin thanh toán", yêu cầu nó phải được hỗ trợ hoàn toàn 1:1 bởi đô la Mỹ hoặc tài sản có tính thanh khoản cao.
• Hạn chế chỉ những tổ chức được cấp phép mới có thể phát hành stablecoin hợp pháp.
• Yêu cầu bên phát hành nắm giữ tài sản dự trữ có giá trị tương đương với stablecoin và công khai tình hình dự trữ định kỳ.
• Thiết lập khung quy định rõ ràng, đưa stablecoin vào danh mục quản lý ngân hàng.
• Nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành stablecoin trong khuôn khổ tuân thủ, đồng thời duy trì vị thế thống trị của đồng đô la trong nền kinh tế kỹ thuật số.
• Hạn chế các công ty công nghệ lớn phát hành stablecoin mà không có giấy phép, ngăn chặn sự độc quyền trên thị trường.

Việc thông qua dự luật này có nghĩa là phương tiện giao dịch trên chuỗi chính thức được đưa vào hệ thống quản lý. Mặc dù điều này có thể giúp phát triển quy định hóa ngành công nghiệp stablecoin, nhưng cũng đã gây ra một số lo ngại. Ví dụ, các quốc gia khác sẽ phản ứng như thế nào? Sau khi stablecoin được đưa vào quản lý, nó sẽ có hình thái như thế nào? Đây đều là những câu hỏi đáng để suy ngẫm.

Mặt khác, sự phát triển của stablecoin mới đang diễn ra. Một số dự án đã đưa ra những ý tưởng thú vị, hy vọng cung cấp lợi suất cao trong thời kỳ thị trường tăng trưởng, đồng thời duy trì sự ổn định cao. Tuy nhiên, với việc ngày càng nhiều tổ chức tham gia, lĩnh vực này dường như cũng trở nên có phần mất kiểm soát. Từ quỹ đầu tư phòng ngừa truyền thống đến các nhà tạo lập thị trường, cho đến các sàn giao dịch, tất cả đều mong muốn có được phần nào đó. Xu hướng này dường như đã lệch khỏi mục đích ban đầu của stablecoin, trở thành một cuộc chiến giành thị trường thuần túy.

Trong cuộc cạnh tranh này, đổi mới công nghệ và ý tưởng phi tập trung dường như không còn quan trọng nữa. Ngược lại, tỷ suất lợi nhuận và tính tiện lợi đã trở thành yếu tố quyết định. Mặc dù so với một số dự án có tính đầu cơ cao, các đồng stablecoin này có thể là sự lựa chọn tốt hơn, nhưng chúng cũng đã trở thành nhân vật chính trong đợt đổi mới này, từ đó phản ánh một số vấn đề trong con đường phát triển của ngành.

Ba, sự phát triển của việc phát hành tài sản

Chuỗi công cộng đã trở thành nền tảng phát hành tài sản lớn nhất, trò chơi này bắt đầu từ ICO. Mặc dù có nhiều biến thể xuất hiện sau đó, thúc đẩy sự ra đời của một số khái niệm mới, nhưng hướng phát triển hiện nay lại ngày càng giống với mô hình Internet truyền thống. Một số nền tảng mới nổi có mô hình kiếm tiền tương tự như Web2, với mức độ đóng góp cho cộng đồng gần như bằng không, điều này thậm chí còn kém hơn một số sàn giao dịch tập trung. Ý tưởng ban đầu của Web3 là để thực hiện dân chủ hóa, xây dựng chung, thịnh vượng chung, nhưng giờ đây khái niệm này dường như đã bị biến chất.

Điều đáng chú ý hơn nữa là các nền tảng lớn đang nghiên cứu cách tạo ra các nền tảng phát hành tài sản đổi mới. Launchpad đã trở thành miền đất cuối cùng mà người dùng bình thường hy vọng sẽ trở nên giàu có, nhưng hệ sinh thái ở đây cũng gặp vấn đề. Ngoài việc phải trả phí cho nền tảng, người dùng còn phải trải qua sự cạnh tranh khốc liệt để có thể tham gia. Việc phát hành tài sản bắt đầu trở nên phức tạp, thậm chí xuất hiện hiện tượng phát hành token hoàn toàn tách rời khỏi blockchain.

Bắt đầu từ khái niệm AI đầu năm, các dự án hoàn toàn rời chuỗi cũng có thể phát hành mã thông báo, và chính nó đã trở thành một nền tảng phát hành tài sản ngoài chuỗi. Hành vi đầu cơ cực đoan này đang liên tục làm giảm đáy của ngành, khiến người ta phải đặt câu hỏi: Tất cả những điều này thực sự có ý nghĩa gì?

Đối mặt với sự bùng nổ của Meme coin, một số lãnh đạo trong ngành đã đưa ra khái niệm DeSci, cố gắng kết hợp giữa đầu cơ và đổi mới nghiên cứu. Tuy nhiên, so với các meme phổ biến trên internet và các khái niệm AI, việc nghiên cứu chuột thí nghiệm và cơ học cổ điển rõ ràng thiếu sức hấp dẫn. Khái niệm này cũng chỉ nóng trong một thời gian ngắn rồi lại trở về sự yên tĩnh. Tiếp theo, chúng ta lại thấy sự xuất hiện của các đồng tiền nổi tiếng, từ các chính trị gia đến các ngôi sao thể thao, dường như đều trở thành đối tượng phát hành token.

Khi thị trường lạnh, những câu chuyện mới khó bền vững, một số dự án bắt đầu áp dụng mô hình táo bạo hơn. Chẳng hạn như kết hợp nhiều cách chơi khác nhau, thông qua việc staking, chia cổ tức, và gọi vốn mới để thu hút người dùng. Cách tiếp cận thẳng thắn này mặc dù có thể mang lại sự gia tăng giá trong ngắn hạn, nhưng cũng khiến người ta nghi ngờ về khả năng bền vững trong dài hạn.

Nhìn lại chu kỳ trước, giữa vô vàn sự thổi phồng và bong bóng, ít nhất đã xuất hiện những đổi mới như DeFi. Vậy, cơn sốt đầu cơ ở giai đoạn này có thể sinh ra những điều gì mới? Hiện tại có vẻ như chỉ là việc liên tục giảm mức phát hành, đi kèm với sự gia tăng của các sự kiện tiêu cực. Có lẽ, điều chúng ta cần là một quy tắc mới để quy định sự phát triển của lĩnh vực này.

Bốn, sự trỗi dậy của nền kinh tế chú ý

Trong quá khứ, sự trỗi dậy của một dự án chủ yếu phụ thuộc vào sức mạnh công nghệ và câu chuyện đứng sau nó. Ngày nay, chúng ta dường như đã bước vào một thời đại "mua sự chú ý". Một số dự án thu hút người dùng thông qua phần thưởng điểm, trong khi một số khác thành lập các tổ chức MCN giống như các công ty Internet truyền thống để điều hành KOL. So với việc người sáng lập đi khắp nơi để tuyên truyền công nghệ, những phương pháp tiếp thị này dường như trực tiếp và hiệu quả hơn.

Không còn nghi ngờ gì nữa, sự chú ý là một trong những tài sản quý giá nhất của thời đại này, nhưng cũng là một trong những điều khó đo lường nhất. Một số dự án đang cố gắng định lượng nó, chẳng hạn như thông qua công nghệ AI để đánh giá "giá trị" của thông tin. Tuy nhiên, mô hình này rõ ràng cũng khó nắm bắt giá trị lâu dài, token dường như đang trở thành một loại "hàng tiêu dùng nhanh".

Những bất cập của hệ thống điểm đã trở nên rõ ràng, tôi đã thảo luận về ảnh hưởng của một số dự án đến toàn bộ hệ sinh thái trong các bài viết trước đây. Nếu sự phát triển của các dự án trong tương lai chủ yếu dựa vào việc mua sự chú ý, thì rất khó để đánh giá đúng sai của hành động này. Có thể nói, nỗ lực tiếp thị của các dự án là điều không thể chê trách, nhưng hiện tại toàn bộ ngành công nghiệp dường như đang rơi vào một mô hình quảng bá cuồng nhiệt. Thời kỳ mã hóa cũ có thể đã đi đến hồi kết, việc bán ảnh hưởng đã trở thành một mô hình kinh doanh trưởng thành, từ các chính trị gia đến các ông trùm trong ngành và cả những KOL bình thường, mỗi người đều đang tìm kiếm lợi ích riêng của mình.

Kết luận

Sự toàn cầu hóa của stablecoin dường như đã trở thành điều tất yếu, và việc phổ biến thanh toán blockchain cũng không còn xa. Tuy nhiên, đối với những người bản địa trong lĩnh vực này, có thể chúng ta cần không chỉ những điều này. Chúng ta mong đợi stablecoin nguyên bản trên chuỗi, các ứng dụng phi tài chính và làn sóng đổi mới thực sự tiếp theo. Chúng ta cũng không muốn sống trong một thế giới Web3 chỉ đơn giản là buôn bán lưu lượng.

Thời gian dường như đang chứng minh một số lời tiên tri của những tín đồ Bitcoin thời kỳ đầu, nhưng tôi vẫn hy vọng tương lai có thể chứng minh họ đã sai.