Kripto Varlıklar, İran-İsrail çatışmasının yeni savaş alanı haline geldi; teokratik yönetim altında piyasa beklentileri endişe verici.
İran ile İsrail arasındaki karşılaşma, Kripto Varlıklar alanına sıçradı. Son günlerde, İran'ın en büyük kripto borsa platformu Nobitex, büyük bir siber saldırıya maruz kaldı. İsrail yanlısı bir hacker grubu, bu platformun sistemine girerek yaklaşık 90 milyon dolarlık varlığı çaldı. Hacker grubu, Nobitex'i İran hükümetine uluslararası yaptırımlardan kaçmasına yardımcı olmakla ve yasadışı faaliyetleri finanse etmekle suçladı ve çalınan fonları İran karşıtı mesajlar içeren hesaplara transfer etti.
Bu korkunç olay, sadece İran'ın büyük Kripto Varlıklar pazarını açığa çıkarmakla kalmadı, aynı zamanda İslam teokrasisi altında yönetilen bu ülkenin Kripto Varlıklar sektörüne derin bir şekilde dahil olduğunu da fark ettirdi.
İran'ın kripto varlıklara olan ilgisi, esasen ekonomik ve jeopolitik baskılardan kaynaklanmaktadır. Sert yaptırımlarla karşı karşıya kalan ülkenin geleneksel finansal kanalları kısıtlı, uluslararası ticaret ve para transferi zordur. Bu durumda, kripto varlıklar alternatif bir araç olarak görülmektedir.
Analizler, İran'ın ekonomik durumunun kripto varlıklar pazarının gelişimini destekleyen önemli bir faktör olduğunu belirtiyor. Ülke uzun zamandır yüksek enflasyon ve para birimi değer kaybı baskısıyla karşı karşıya, yerel para birimi riyal sürekli zayıflıyor. Hisse senedi piyasası şiddetli dalgalanmalar yaşıyor, bu da birçok yatırımcıyı riskten korunmak amacıyla kripto paralara yönelmeye zorluyor. Sıradan insanlar için kripto varlıklar, özellikle ekonomik belirsizlik dönemlerinde değer koruma ve varlık çeşitlendirme aracı olarak görülüyor.
Verilere göre, 2022 yılında İran'daki büyük borsa ve platformlara akan kripto varlıkların toplamı yaklaşık 3 milyar dolara yaklaşıyor. Nobitex dışında, diğer önemli platformlar arasında Wallex, Excoino gibi isimler de bulunuyor. Bu yerel borsalar, düzenleyici kuruluşlardan izin almalı ve ilgili düzenlemelere uyarak faaliyet göstermelidir.
Blockchain teknolojisi gelişimi açısından, İran hükümeti son yıllarda da bazı adımlar atmıştır. Resmi destekli iki temsilci proje Kuknos ve Borna'dır. Kuknos ağı, İran'ın dört büyük bankası tarafından ortaklaşa sunulmuştur ve yerel token'ı banka sistemi içindeki hesaplamalarda kullanılmaktadır. Borna platformu ise İran Merkez Bankası ile bir blockchain şirketinin iş birliğiyle geliştirilmiştir ve finansal kuruluşlara blockchain destekli uygulama çerçevesi sunmaktadır. Bu, İran hükümetinin blockchain teknolojisini finansal sistemin verimliliğini ve şeffaflığını artırmak için kullanma arzusunu göstermektedir.
Ayrıca, İran'ın "şifreleme riyali" adlı bir merkez bankası dijital para birimi çıkarma üzerinde çalıştığı ve bunu diğer ülkelerin ödeme sistemleriyle entegre etmeyi planladığı bildirildi.
Zengin enerji kaynaklarından faydalanan İran, 2018 yılında kripto varlıklar madenciliğini yasal bir sektör olarak kabul etti. 2021'de, bu ülke dünya genelindeki Bitcoin madencilik gücünün yaklaşık %4,5'ini oluşturdu ve her yıl yaklaşık 1 milyar dolar değerinde Bitcoin üreterek ithalat ticareti ve yaptırımların etkilerini hafifletmekte kullanıldı. Resmi olarak kripto varlıklar madencilik tesislerine teşvik edici elektrik fiyatı politikası uygulanmaktadır.
Ancak, yüksek enerji sübvansiyonlarının getirdiği elektrik şebekesi yükü ve düzenleyici gereklilikler nedeniyle, birçok maden sahası yer altına geçmeyi veya kuralları çiğnemeyi tercih ediyor. 2024 yılına gelindiğinde, İran'ın küresel Bitcoin madencilik gücündeki payının yaklaşık %3,1'e düştüğü tahmin ediliyor.
İran hükümetinin Kripto Varlıklar konusundaki tutumu birçok kez değişiklik gösterdi, düzenleyici politikalar erken aşamada açılmaktan giderek sıkılaşma eğilimine girdi. 2018 yılından itibaren, İran resmi olarak dijital para madenciliğini yasal bir sektör olarak tanıdı ve mevcut madencilik işletmelerini düzenlemeye başladı. Hükümet, lisanslı madencilerin verimli ekipman kullanmasını ve madencilik gelirlerini belirlenen fiyatla merkez bankasına satmasını talep ediyor.
Ancak, "Enerji Değişim Koini" modeli hızla elektrik sıkıntısını artırdı. Mayıs 2021'de, nadir görülen bir yaz büyük kesintisi sonrası, hükümet tüm kripto varlıklar madencilik faaliyetlerine dört aylık geçici bir yasak ilan etti. Sonrasında her yaz elektrik talebi zirveye ulaştığında, hükümet bazı madencilik tesislerini kısa süreliğine kapatmıştır, böylece sivil elektrik arzını güvence altına almıştır.
Ticaret denetimi açısından, İran Merkez Bankası 2020 yılında bireylerin yurtiçinde yabancı madencilikten elde edilen dijital paralarla işlem yapmasını yasakladı. 2022 yılından sonra, düzenleyici kurumlar kripto reklamlar ve madenci satışları üzerindeki kısıtlamaları sıkılaştırdı. 2024 yılının sonunda, resmi olarak internette kripto madencilik makineleri ve ilgili eğitim kurslarının tanıtımını yasakladı ve başlıca e-ticaret platformlarından ilgili reklam içeriklerinin kaldırılmasını talep etti.
2024 yılının sonuna doğru, denetim odak noktası şifreleme işlemlerinin kendisine kayıyor. İran Merkez Bankası, yurtiçindeki web sitelerinde kripto varlıklar ile riyal arasındaki döviz işlemlerini sınırlamayı amaçlayan yeni düzenlemeler çıkarıyor. 2025 yılının Ocak ayında, tüm yurtiçi borsaların bu kanaldan denetim sistemine bağlanmasını gerektiren hükümet tarafından belirlenen ticaret arayüzü sunuluyor; bu, kullanıcı bilgileri ve fon akışlarını izlemeyi kolaylaştırmak için.
2025 Şubat'ında, İran resmi olarak herhangi bir ortamda ve platformda Kripto Varlıklar reklamı yayınlamayı yasakladığını açıkladı. Son zamanlarda meydana gelen hack olaylarının ardından, hükümet Kripto Varlıklar ticaretine yönelik kontrollerini daha da sıkılaştırdı: yerel kripto platformlarının yalnızca her gün 10:00 ile 20:00 arasında faaliyet göstermesine izin vererek denetim verimliliğini artırmayı ve sermaye çıkışını sınırlamayı amaçladı. Bu kısıtlayıcı önlemler art arda gelmekte ve yetkililerin yeniliği teşvik etme ile finansal güvenliği koruma arasındaki dengeyi gözettiğini yansıtmaktadır.
İslam Cumhuriyeti olarak İran, Kripto Varlıklar gelişimini teşvik ederken, İslam hukuku kurallarını da göz önünde bulundurmak zorundadır. İslami öğretiler, yüksek faiz ve kumarı yasaklamaktadır ve Kripto Varlıklar ticareti, dalgalı yapısı ve spekülatif niteliği nedeniyle bazı muhafazakarlar tarafından sorgulanmıştır.
İran'ın en yüksek lideri Hamaney, buna karşı nispeten açık bir tutum sergiliyor. 2021'de, kripto varlıkların alım satımı ve üretiminin "İran İslam Cumhuriyeti'nin yasalarına ve yönetmeliklerine uyması gerektiğini" belirtti ve otomatik olarak İslam öğretileriyle çeliştiği düşünülmedi. Ancak, farklı din bilimcilerin görüşleri tam olarak örtüşmüyor. Bazı ünlü Şii âlimler temkinli bir tutum sergileyerek, Bitcoin gibi kripto varlıkların "birçok belirsizlik" içerdiğini ve bu nedenle ticaretinin İslami yasaların gerekliliklerine uygun olmayabileceğini düşünüyor.
İran resmi olarak kripto varlıkları belirgin bir dini yasak olarak görmese de, pratikte ulusal yasaların izni ve denetim çerçevesi içerisinde hareket edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır ve aşırı spekülasyon davranışlarından kaçınılmalıdır. Bu tutum, belirli bir ölçüde İslam öğretileri ile modern ekonomik uygulamalar arasındaki çelişkiyi dengelemektedir.
Çoklu ekonomik belirsizlik unsurları altında, kripto varlıklar hala büyük bir İranlı gençler ve teknoloji çalışanlarının ilgisini çekiyor. Bilgi teknolojisinin gelişimi, akıllı telefonların yaygınlaşması ve dış iletişimin giderek açılmasıyla birlikte, sıradan insanların dijital para ticaretine katılma eşiği düşüyor.
Ancak, kripto piyasasına katılmak aynı zamanda riskleri de beraberinde getiriyor. İran'daki düşük şifreleme bilgisi seviyesi, suçlular için bir tuzak kuruyor: dolandırıcılık vakaları peş peşe ortaya çıkıyor, birçok yatırımcı körü körüne akımın peşinden giderek büyük kayıplar yaşıyor. Kara borsa üzerindeki anonim işlemler de denetim için zorluklar yaratıyor. Ayrıca, piyasanın kendisi aşırı dalgalı ve olgun bir yasal koruma eksikliği olduğundan, bazı aileler bu tür varlıklara karşı temkinli hatta beklemede bir tutum sergiliyor.
Genel olarak, kripto varlıkların İran'da giderek daha geniş bir kabul gördüğü halde, bunların yasalılığı, güvenliği ve etikliği etrafındaki tartışmalar devam etmektedir. Günümüzde, İran hükümetinin interneti büyük ölçüde kısıtladığı ve bazı bölgelerde internet kesintilerinin yaşandığı bir bağlamda, sıradan insanlar için savaş ve ulusun varlığına dair gerçek sıkıntılara kıyasla kripto pazarının gelişim perspektifi belki de kimsenin umurunda değil.
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
İran kripto piyasası Hacker saldırısına uğradı, dinî otorite altında denetim sıkılaşıyor.
Kripto Varlıklar, İran-İsrail çatışmasının yeni savaş alanı haline geldi; teokratik yönetim altında piyasa beklentileri endişe verici.
İran ile İsrail arasındaki karşılaşma, Kripto Varlıklar alanına sıçradı. Son günlerde, İran'ın en büyük kripto borsa platformu Nobitex, büyük bir siber saldırıya maruz kaldı. İsrail yanlısı bir hacker grubu, bu platformun sistemine girerek yaklaşık 90 milyon dolarlık varlığı çaldı. Hacker grubu, Nobitex'i İran hükümetine uluslararası yaptırımlardan kaçmasına yardımcı olmakla ve yasadışı faaliyetleri finanse etmekle suçladı ve çalınan fonları İran karşıtı mesajlar içeren hesaplara transfer etti.
Bu korkunç olay, sadece İran'ın büyük Kripto Varlıklar pazarını açığa çıkarmakla kalmadı, aynı zamanda İslam teokrasisi altında yönetilen bu ülkenin Kripto Varlıklar sektörüne derin bir şekilde dahil olduğunu da fark ettirdi.
İran'ın kripto varlıklara olan ilgisi, esasen ekonomik ve jeopolitik baskılardan kaynaklanmaktadır. Sert yaptırımlarla karşı karşıya kalan ülkenin geleneksel finansal kanalları kısıtlı, uluslararası ticaret ve para transferi zordur. Bu durumda, kripto varlıklar alternatif bir araç olarak görülmektedir.
Analizler, İran'ın ekonomik durumunun kripto varlıklar pazarının gelişimini destekleyen önemli bir faktör olduğunu belirtiyor. Ülke uzun zamandır yüksek enflasyon ve para birimi değer kaybı baskısıyla karşı karşıya, yerel para birimi riyal sürekli zayıflıyor. Hisse senedi piyasası şiddetli dalgalanmalar yaşıyor, bu da birçok yatırımcıyı riskten korunmak amacıyla kripto paralara yönelmeye zorluyor. Sıradan insanlar için kripto varlıklar, özellikle ekonomik belirsizlik dönemlerinde değer koruma ve varlık çeşitlendirme aracı olarak görülüyor.
Verilere göre, 2022 yılında İran'daki büyük borsa ve platformlara akan kripto varlıkların toplamı yaklaşık 3 milyar dolara yaklaşıyor. Nobitex dışında, diğer önemli platformlar arasında Wallex, Excoino gibi isimler de bulunuyor. Bu yerel borsalar, düzenleyici kuruluşlardan izin almalı ve ilgili düzenlemelere uyarak faaliyet göstermelidir.
Blockchain teknolojisi gelişimi açısından, İran hükümeti son yıllarda da bazı adımlar atmıştır. Resmi destekli iki temsilci proje Kuknos ve Borna'dır. Kuknos ağı, İran'ın dört büyük bankası tarafından ortaklaşa sunulmuştur ve yerel token'ı banka sistemi içindeki hesaplamalarda kullanılmaktadır. Borna platformu ise İran Merkez Bankası ile bir blockchain şirketinin iş birliğiyle geliştirilmiştir ve finansal kuruluşlara blockchain destekli uygulama çerçevesi sunmaktadır. Bu, İran hükümetinin blockchain teknolojisini finansal sistemin verimliliğini ve şeffaflığını artırmak için kullanma arzusunu göstermektedir.
Ayrıca, İran'ın "şifreleme riyali" adlı bir merkez bankası dijital para birimi çıkarma üzerinde çalıştığı ve bunu diğer ülkelerin ödeme sistemleriyle entegre etmeyi planladığı bildirildi.
Zengin enerji kaynaklarından faydalanan İran, 2018 yılında kripto varlıklar madenciliğini yasal bir sektör olarak kabul etti. 2021'de, bu ülke dünya genelindeki Bitcoin madencilik gücünün yaklaşık %4,5'ini oluşturdu ve her yıl yaklaşık 1 milyar dolar değerinde Bitcoin üreterek ithalat ticareti ve yaptırımların etkilerini hafifletmekte kullanıldı. Resmi olarak kripto varlıklar madencilik tesislerine teşvik edici elektrik fiyatı politikası uygulanmaktadır.
Ancak, yüksek enerji sübvansiyonlarının getirdiği elektrik şebekesi yükü ve düzenleyici gereklilikler nedeniyle, birçok maden sahası yer altına geçmeyi veya kuralları çiğnemeyi tercih ediyor. 2024 yılına gelindiğinde, İran'ın küresel Bitcoin madencilik gücündeki payının yaklaşık %3,1'e düştüğü tahmin ediliyor.
İran hükümetinin Kripto Varlıklar konusundaki tutumu birçok kez değişiklik gösterdi, düzenleyici politikalar erken aşamada açılmaktan giderek sıkılaşma eğilimine girdi. 2018 yılından itibaren, İran resmi olarak dijital para madenciliğini yasal bir sektör olarak tanıdı ve mevcut madencilik işletmelerini düzenlemeye başladı. Hükümet, lisanslı madencilerin verimli ekipman kullanmasını ve madencilik gelirlerini belirlenen fiyatla merkez bankasına satmasını talep ediyor.
Ancak, "Enerji Değişim Koini" modeli hızla elektrik sıkıntısını artırdı. Mayıs 2021'de, nadir görülen bir yaz büyük kesintisi sonrası, hükümet tüm kripto varlıklar madencilik faaliyetlerine dört aylık geçici bir yasak ilan etti. Sonrasında her yaz elektrik talebi zirveye ulaştığında, hükümet bazı madencilik tesislerini kısa süreliğine kapatmıştır, böylece sivil elektrik arzını güvence altına almıştır.
Ticaret denetimi açısından, İran Merkez Bankası 2020 yılında bireylerin yurtiçinde yabancı madencilikten elde edilen dijital paralarla işlem yapmasını yasakladı. 2022 yılından sonra, düzenleyici kurumlar kripto reklamlar ve madenci satışları üzerindeki kısıtlamaları sıkılaştırdı. 2024 yılının sonunda, resmi olarak internette kripto madencilik makineleri ve ilgili eğitim kurslarının tanıtımını yasakladı ve başlıca e-ticaret platformlarından ilgili reklam içeriklerinin kaldırılmasını talep etti.
2024 yılının sonuna doğru, denetim odak noktası şifreleme işlemlerinin kendisine kayıyor. İran Merkez Bankası, yurtiçindeki web sitelerinde kripto varlıklar ile riyal arasındaki döviz işlemlerini sınırlamayı amaçlayan yeni düzenlemeler çıkarıyor. 2025 yılının Ocak ayında, tüm yurtiçi borsaların bu kanaldan denetim sistemine bağlanmasını gerektiren hükümet tarafından belirlenen ticaret arayüzü sunuluyor; bu, kullanıcı bilgileri ve fon akışlarını izlemeyi kolaylaştırmak için.
2025 Şubat'ında, İran resmi olarak herhangi bir ortamda ve platformda Kripto Varlıklar reklamı yayınlamayı yasakladığını açıkladı. Son zamanlarda meydana gelen hack olaylarının ardından, hükümet Kripto Varlıklar ticaretine yönelik kontrollerini daha da sıkılaştırdı: yerel kripto platformlarının yalnızca her gün 10:00 ile 20:00 arasında faaliyet göstermesine izin vererek denetim verimliliğini artırmayı ve sermaye çıkışını sınırlamayı amaçladı. Bu kısıtlayıcı önlemler art arda gelmekte ve yetkililerin yeniliği teşvik etme ile finansal güvenliği koruma arasındaki dengeyi gözettiğini yansıtmaktadır.
İslam Cumhuriyeti olarak İran, Kripto Varlıklar gelişimini teşvik ederken, İslam hukuku kurallarını da göz önünde bulundurmak zorundadır. İslami öğretiler, yüksek faiz ve kumarı yasaklamaktadır ve Kripto Varlıklar ticareti, dalgalı yapısı ve spekülatif niteliği nedeniyle bazı muhafazakarlar tarafından sorgulanmıştır.
İran'ın en yüksek lideri Hamaney, buna karşı nispeten açık bir tutum sergiliyor. 2021'de, kripto varlıkların alım satımı ve üretiminin "İran İslam Cumhuriyeti'nin yasalarına ve yönetmeliklerine uyması gerektiğini" belirtti ve otomatik olarak İslam öğretileriyle çeliştiği düşünülmedi. Ancak, farklı din bilimcilerin görüşleri tam olarak örtüşmüyor. Bazı ünlü Şii âlimler temkinli bir tutum sergileyerek, Bitcoin gibi kripto varlıkların "birçok belirsizlik" içerdiğini ve bu nedenle ticaretinin İslami yasaların gerekliliklerine uygun olmayabileceğini düşünüyor.
İran resmi olarak kripto varlıkları belirgin bir dini yasak olarak görmese de, pratikte ulusal yasaların izni ve denetim çerçevesi içerisinde hareket edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır ve aşırı spekülasyon davranışlarından kaçınılmalıdır. Bu tutum, belirli bir ölçüde İslam öğretileri ile modern ekonomik uygulamalar arasındaki çelişkiyi dengelemektedir.
Çoklu ekonomik belirsizlik unsurları altında, kripto varlıklar hala büyük bir İranlı gençler ve teknoloji çalışanlarının ilgisini çekiyor. Bilgi teknolojisinin gelişimi, akıllı telefonların yaygınlaşması ve dış iletişimin giderek açılmasıyla birlikte, sıradan insanların dijital para ticaretine katılma eşiği düşüyor.
Ancak, kripto piyasasına katılmak aynı zamanda riskleri de beraberinde getiriyor. İran'daki düşük şifreleme bilgisi seviyesi, suçlular için bir tuzak kuruyor: dolandırıcılık vakaları peş peşe ortaya çıkıyor, birçok yatırımcı körü körüne akımın peşinden giderek büyük kayıplar yaşıyor. Kara borsa üzerindeki anonim işlemler de denetim için zorluklar yaratıyor. Ayrıca, piyasanın kendisi aşırı dalgalı ve olgun bir yasal koruma eksikliği olduğundan, bazı aileler bu tür varlıklara karşı temkinli hatta beklemede bir tutum sergiliyor.
Genel olarak, kripto varlıkların İran'da giderek daha geniş bir kabul gördüğü halde, bunların yasalılığı, güvenliği ve etikliği etrafındaki tartışmalar devam etmektedir. Günümüzde, İran hükümetinin interneti büyük ölçüde kısıtladığı ve bazı bölgelerde internet kesintilerinin yaşandığı bir bağlamda, sıradan insanlar için savaş ve ulusun varlığına dair gerçek sıkıntılara kıyasla kripto pazarının gelişim perspektifi belki de kimsenin umurunda değil.